Reparations

De term 'reparations' wordt gebruikt als verzamelnaam voor mogelijke herstelbetalingen aan nazaten van slaafgemaakten van de trans-Atlantische slavernij en slavenhandel. De nadruk ligt hier op het woord 'mogelijke'. Tot op heden is geen van de voormalige slavenhandelende naties overgegaan tot het betalen van herstelbetalingen. Zowel de Verenigde Naties als de Europese Unie erkennen formeel dat de trans-Atlantische slavernij en slavenhandel een misdaad tegen de mensheid is geweest. Duidelijke woorden maar je ontkomt er niet aan te concluderen dat ze klinken als een politiehond zonder tanden. Veel geblaf maar niet kunnen bijten.

In Nederland komt het debat over 'reparations' ook langzaam op gang. De stad Amsterdam bestudeerd momenteel het maken van excuses voor haar rol in het Nederlandse slavernijverleden. Groen-Links voorman Jesse Klaver riep onlangs de staat der Nederlanden nog publiekelijk op om ook formele excuses te maken. Eventuele claims voor herstelbetalingen zijn natuurlijk het hete hangijzer. Haïti of beter gezegd de voormalige Franse kolonie Saint-Domingue zou hierbij logischerwijs de olifant in de kamer moeten zijn. Gek genoeg is dat niet zo. Waarom eigenlijk niet?

Standbeeld generaal Jean-Jacques Dessalines

"Dit resulteerde in het uitroepen van de eerste vrije zwarte republiek op het Amerikaanse continent in 1804."

Haïtiaanse Revolutie

De Haïtiaanse Revolutie is de enige succesvolle revolutie van slaafgemaakten in de gehele wereld. Onder leiding van onverschrokken militaire geniën als Boukman, Toussant L'Ouverture en Jean-Jacques Dessalines werden toenmalige wereldmachten Frankrijk, Spanje en Engeland verslagen. Een prestatie van formaat. Dit resulteerde in het uitroepen van de eerste vrije zwarte republiek op het Amerikaanse continent in 1804. Dit zond een schokgolf door de gehele slavenhandelende wereld. De tegenreactie was een nietsontziende economische blokkade door Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten. De jonge republiek Haïti kon hiertegen natuurlijk geen weerstand bieden. Frankrijk dwong Haïti vervolgens tot het betalen van herstelbetalingen voor de geleden 'verliezen'.

"Geschat wordt dat Haïti in totaal zo'n $21 miljard aan Frankrijk heeft betaald. De betalingen eindigde pas in 1947."

Herstelbetalingen aan Frankrijk

Onder druk ging Haïti in 1825 een 'overeenkomst' met Frankrijk aan en werd gedwongen 150 miljoen Francs aan herstelbetalingen te betalen. Later werd dit teruggebracht naar 90 miljoen Francs. Dit is te te vergelijken met $40 miljard. In ruil daarvoor kreeg Haïti in 1825 diplomatieke erkenning maar het kwaad was toen al geschied en Haïti was veroordeeld tot de bedelstaf. Geschat wordt dat Haïti in totaal zo'n $21 miljard aan Frankrijk heeft betaald. De betalingen eindigde pas in 1947.

"Op 28 februari 2004 werd president Aristide door vermoedelijk Amerikanen gekidnapt en naar het buitenland gedeporteerd."

In 2003 eiste de toenmalige Haïtiaanse president Aristide terugbetaling van Frankrijk. Prompt werd hij onder grote politieke druk gedwongen om af te treden. Op 28 februari 2004 werd president Aristide door vermoedelijk Amerikanen gekidnapt en naar het buitenland gedeporteerd. Het signaal was overduidelijk en de geschiedenis leek zich wederom te herhalen.

Citadel Laferrière gebouwd door Henri Christophe aan het begin van de 19e eeuw, vlak na de Haïtiaanse Revolutie

De wereld op z'n kop

Het is ronduit misdadig dat Frankrijk herstelbetalingen van Haiti heeft ontvangen en het land, met opzet en tot op de dag van vandaag, financieel kreupel heeft gemaakt. Een manier van doen die kenmerkend is voor de houding en minachting die vrijwel alle voormalige slavenhandelende naties ten toon spreiden. Vaak hoor je geluiden als: het is al te lang gelden, het is niet de manier om samen naar de toekomst te kijken etc. Het was echter geen probleem om, tot redelijk recent, Haïti als enige in de geschiedenis van de trans-Atlantische slavernij en slavenhandel te dwingen om herstelbetalingen te betalen. Frankrijk is tenslotte toch het land van vrijheid, gelijkheid en broederschap of toch niet?

"Spiegels en kralen werken niet meer en dat is een heus dilemma."

Nederland

Excuses en reparations trekken hand in hand met elkaar op en dat maakt dat Nederland hier uiterst terughoudend op reageert. Spiegels en kralen werken niet meer en dat is een heus dilemma. Dat Nederland goed fout zat is algemeen bekend. Premier Rutte haalt zijn neus op voor de jaarlijkse Nationale Herdenking Nederlands Slavernijverleden in Amsterdam. Hij woont deze nooit bij en geeft daarmee een duidelijk signaal af dat dit deel van de Nederlandse geschiedenis niet als volwaardig wordt gezien. Dat er ieder jaar slechts een minister wordt afgevaardigd naar de herdenking in Amsterdam, is tekenend voor deze houding. Dit terwijl de premier bij iedere andere nationale herdenking vooraan staat en een toespraak houdt. Het boter zit inmiddels al zo lang op het hoofd van Nederland dat het nu echt dreigt te gaan smelten. De olifant in de kamer die Haïti heet staat daar geduldig te wachten. Als je als land niet van plan bent om reperations te betalen, dan zou je er toch ook op moeten staan dat Frankrijk, op haar beurt, nu eens Haïti met veel rente en schaamrood op de kaken terug gaat betalen. Klinkt heel logisch toch?